Μονή Μυρελαίου- Bondrum camii

Η Μονή Μυρελαίου όπως είναι σήμερα


Η πρώτη αναφορά γίνεται στα Πάτρια στα μέσα του 8ου αι. για την περιουσία αυτού του μοναστηριού το οποίο ίδρυσε ο Ρωμανός Λεκαπηνός(919-944) σε ένα παλιό παλάτι ως μονή γυναικεία. Το 920 πλάι στο παλάτι χτίστηκε μια εκκλησία με δύο ορόφους ως νεκρικό παρεκκλήσι. Το 922 εδώ θάφτηκε η σύζυγος του Ρωμανού η Θεοδώρα. Μετά από σύντομο χρονικό διάστημα ο Ρωμανός μετέφερε από το μοναστήρι του Αγ. Μάμα τρεις σαρκοφάγους.Και οι γιοί του Χριστόφορος(932) και Κων/νος(946) όπως και ο ίδιος εδώ θάφτηκαν.


Η εκκλησία χτίστηκε διώροφη με στόχο να είναι στο ίδιο επίπεδο με την ταράτσα του παλατιού. Το κάτω μέρος χτίστηκε με κομμένες πέτρες και τούβλα, υπήρχαν τρία κλίτη και ένας κεντρικός χώρος. Πάνω σε αυτά στον δεύτερο όροφο χτίστηκε νάρθηκας, χώρος με τρία κλίτη που σκεπάστηκαν με κουμπέδες και το ιερό βήμα με τρείς αψίδες από τούβλα. Αυτός ο δεύτερος όροφος περικλειόταν σε μια ταράτσα. Το εσωτερικό ήταν διακοσμημένο με χρωματιστά μάρμαρα, ζωγραφιές και μωσαϊκά.


Τους αιώνες 10ο και 11ο πολλά γυναικεία μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας είχαν διαμείνει στο μοναστήρι. Το Αύγουστο του 1203 σε μια μεγάλη πυρκαγιά που κατέκαψε την περιοχή ανάμεσα στη Μέση οδό και το λιμάνι του Ελευθερίου το μοναστήρι καταστράφηκε. Στα τέλη πάντως του 13ου αι. μονή και εκκλησία ξαναφτιάχτηκαν από την αρχή.


Ως και τον 14ο αι. ο κάτω όροφος δεν χρησιμοποιούνταν για θρησκευτικούς σκοπούς ή ως χώρος ταφής. Τον 14ο αι. το δάπεδο επιδιορθώθηκε και στρώθηκε με τούβλα. Στους ανατολικούς και νότιους τοίχους φτιάχτηκαν απλοί τάφοι. Στολίστηκε και με τοιχογραφίες.


Το 1315 χρησιμοποιείται ως μοναστήρι ανδρών, αν και για αυτό δεν υπάρχουν σίγουρες πληροφορίες.


Ως και την άλωση της Πόλης το 1453 το μοναστήρι λειτουργούσε. Σε τζαμί μετατράπηκε από τον Σαντραζάμη Mesih Ali Pasa (πέθανε το 1501).



Το 1784 έπαθε ζημιές από πυρκαγιά που ξέσπασε στην περιοχή και επιδιορθώθηκε το βόρειο μέρος.


Το 1911 καταστράφηκε από πυρκαγιά και έμειναν μόνο οι τοίχοι,εγκαταλείφθηκε.




Ο D. T. Rice και ο Th. Macridy έκαναν ανασκαφές στα 1930. Έρευνες έκανε και ο Striker στα 1965. Το ίδιο διάστημα ξεκίνησαν και οι εργασίες επισκευής οι οποίες και τελείωσαν το 1987 οπότε και άρχισε και πάλι να χρησιμοποιείται ως τζαμί.