Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου Σταυροδρομίου
Στὸ πιὸ κεντρικὸ σημεῖο τῆς λεγόμενης εὐρωπαϊκῆς Πόλης, τὸ μέρος ποὺ ὅλοι γνωρίζουμε ὡς Πέραν, στὸ Σταυροδρόμι, ὁ ναὸς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου καὶ τὸ ἐκκλησιαστικὸ συγκρότημα - γραφεία, κατοικίες ἱερέων, αἴθουσες, ἐντευκτήρια - ποὺ τὸν περιβάλλει, καλύπτει ἕνα ὁλόκληρο οἰκοδομικὸ τετράγωνο.
Ἀπὸ τὴν ἔξω πλευρὰ τοῦ περιβόλου, μεσοτοιχία μὲ τὰ ἐκκλησιαστικὰ οἰκοδομήματα, ἔχουν χτιστεῖ μαγαζιά. Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἡμέρας, ἕνα πολύβουο πλῆθος, μαγαζάτορες, ἐργαζόμενοι, ἀγοραστές, πλημμυρίζει τὸν χῶρο. Οἱ μεγάλες σιδερένιες αὐλόθυρες τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ συγκροτήματος, ποὺ παραμένουν ἀνοιχτὲς τὴν ἡμέρα γιὰ νὰ διευκολύνουν τὰ πλήθη στὶς μετακινήσεις τους, τὸ βράδυ κλείνουν.
Ὅταν ὁ Γαλατᾶς καὶ οἱ ἄλλες συνοικίες στοὺς πρόποδες τοῦ λόφου δὲν μποροῦσαν πλέον νὰ ἐξυπηρετήσουν τοὺς χιλιάδες χριστιανοὺς ποὺ κατέκλυζαν ἀπὸ παντοῦ τὴν Πόλη, ἦταν φυσικὸ νὰ ἐπακολουθήσῃ ἡ ἐπέκταση πρὸς τὰ ψηλώματα καὶ ἡ σταδιακὴ δημιουργία νέων συνοικιῶν.
Ἡ ἐκκλησία αὐτῆς τῆς τόσο πολυάνθρωπης καὶ πλούσιας ἐνορίας χτίσθηκε τὸ 1804, μετὰ τὸ τέλος τοῦ Ῥωσοτουρκικοῦ Πολέμου τοῦ 1787. Τὸν θεμέλιο λίθο ἔθεσε ἕνας πρίγκιπας, ὁ Δημήτριος Μουρούζης, καὶ τὸ πρῶτο κτίσμα, ἕνας ταπεινὸς ναΐσκος, ὑψώθηκε μέσα σὲ μία καὶ μόνη νύχτα, μὲ τὴν βοήθεια τῶν ἐνοριτῶν, ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν.
Λέγεται ὅτι γιὰ νὰ ἐπιτύχῃ τὴν ἄδεια γιὰ τὴν ἀνέγερση, μιὰ καὶ στὸν συγκεκριμένο χῶρο δὲν εἶχε προϋπάρξει ἐκκλησία, ὁ Μουρούζης σκαρφίστηκε ἕνα τέχνασμα. Πλήρωσε δύο Τούρκους ποὺ ἄρχισαν νὰ μαλώνουν. Ὅταν τοὺς ἔπιασαν καὶ τοὺς πῆγαν στὸ «καρακόλι» (ἀστυνομικὸ τμῆμα) κι᾽ ὅταν ρωτήθηκαν σὲ ποῖο σημεῖο μάλωναν, ἀπάντησαν, ὅπως εἶχε συμφωνηθεῖ, «ἐκεῖ ποὺ ἦταν παλιὰ ἡ ἐκκλησία τῶν Ῥωμιῶν». Τὸ ἴδιο ἔγινε ἀργότερα μὲ κάποιους ἄλλους καί μὲ τὶς μαρτυρίες αὐτές, ἐξασφαλίσθηκε ἡ σουλτανικὴ ἄδεια ἀνοικοδομήσεως.
Ὁ ναός, ὡς ἔχει σήμερα, διαμορφώνεται μόλις τὸ 1893.
Εἶναι μία τεράστια, ἐπιβλητική, πεντάκλιτη βασιλική, μ᾽ ἕνα ὑπέροχο μπαρὸκ τέμπλο καὶ ἡ εἰκονογραφική της θεματολογία εἶναι δανεισμένη ἀπὸ τὴν παλαιολόγεια Μονὴ τῆς Χώρας.
Ὁ πλοῦτος καὶ ἡ ἀρχοντιὰ αὐτῆς τῆς πρώτης ἐκκλησίας τοῦ 19ου αἰώνα, ἡ ὁποία συνδέεται μὲ τὴν Ζωγράφειο Σχολή, ἐντυπωσιάζει τὸν σημερινὸ ἐπισκέπτη, ποὺ ἂν εἶναι τυχερὸς καὶ βρεθεῖ στὶς 21 Νοεμβρίου - ἡμέρα ποὺ γιορτάζει ἡ ἐκκλησία, καὶ ὁ ἀνθὸς τῆς πολιτικῆς κοινωνίας συγκεντρώνεται ἐκεῖ γιὰ νὰ παρακολουθήσῃ τὴν Πατριαρχικὴ λειτουργία μέσα στὸν ναό, μὲ τὰ θαυμάσια ξυλόγλυπτα, τὰ πορφυρᾶ βελοῦδα καὶ τὶς λαμπρῆς τέχνης ἀσημένιες καντῆλες, θὰ ἔχει ἴσως τὴν δυνατότητα νὰ ἀντιληφθῇ τί σημαίνει «Ἑλληνισμὸς τῆς Πόλης».
Ἀπὸ τὴν ἔξω πλευρὰ τοῦ περιβόλου, μεσοτοιχία μὲ τὰ ἐκκλησιαστικὰ οἰκοδομήματα, ἔχουν χτιστεῖ μαγαζιά. Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἡμέρας, ἕνα πολύβουο πλῆθος, μαγαζάτορες, ἐργαζόμενοι, ἀγοραστές, πλημμυρίζει τὸν χῶρο. Οἱ μεγάλες σιδερένιες αὐλόθυρες τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ συγκροτήματος, ποὺ παραμένουν ἀνοιχτὲς τὴν ἡμέρα γιὰ νὰ διευκολύνουν τὰ πλήθη στὶς μετακινήσεις τους, τὸ βράδυ κλείνουν.
Ὅταν ὁ Γαλατᾶς καὶ οἱ ἄλλες συνοικίες στοὺς πρόποδες τοῦ λόφου δὲν μποροῦσαν πλέον νὰ ἐξυπηρετήσουν τοὺς χιλιάδες χριστιανοὺς ποὺ κατέκλυζαν ἀπὸ παντοῦ τὴν Πόλη, ἦταν φυσικὸ νὰ ἐπακολουθήσῃ ἡ ἐπέκταση πρὸς τὰ ψηλώματα καὶ ἡ σταδιακὴ δημιουργία νέων συνοικιῶν.
Ἡ ἐκκλησία αὐτῆς τῆς τόσο πολυάνθρωπης καὶ πλούσιας ἐνορίας χτίσθηκε τὸ 1804, μετὰ τὸ τέλος τοῦ Ῥωσοτουρκικοῦ Πολέμου τοῦ 1787. Τὸν θεμέλιο λίθο ἔθεσε ἕνας πρίγκιπας, ὁ Δημήτριος Μουρούζης, καὶ τὸ πρῶτο κτίσμα, ἕνας ταπεινὸς ναΐσκος, ὑψώθηκε μέσα σὲ μία καὶ μόνη νύχτα, μὲ τὴν βοήθεια τῶν ἐνοριτῶν, ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν.
Λέγεται ὅτι γιὰ νὰ ἐπιτύχῃ τὴν ἄδεια γιὰ τὴν ἀνέγερση, μιὰ καὶ στὸν συγκεκριμένο χῶρο δὲν εἶχε προϋπάρξει ἐκκλησία, ὁ Μουρούζης σκαρφίστηκε ἕνα τέχνασμα. Πλήρωσε δύο Τούρκους ποὺ ἄρχισαν νὰ μαλώνουν. Ὅταν τοὺς ἔπιασαν καὶ τοὺς πῆγαν στὸ «καρακόλι» (ἀστυνομικὸ τμῆμα) κι᾽ ὅταν ρωτήθηκαν σὲ ποῖο σημεῖο μάλωναν, ἀπάντησαν, ὅπως εἶχε συμφωνηθεῖ, «ἐκεῖ ποὺ ἦταν παλιὰ ἡ ἐκκλησία τῶν Ῥωμιῶν». Τὸ ἴδιο ἔγινε ἀργότερα μὲ κάποιους ἄλλους καί μὲ τὶς μαρτυρίες αὐτές, ἐξασφαλίσθηκε ἡ σουλτανικὴ ἄδεια ἀνοικοδομήσεως.
Ὁ ναός, ὡς ἔχει σήμερα, διαμορφώνεται μόλις τὸ 1893.
Εἶναι μία τεράστια, ἐπιβλητική, πεντάκλιτη βασιλική, μ᾽ ἕνα ὑπέροχο μπαρὸκ τέμπλο καὶ ἡ εἰκονογραφική της θεματολογία εἶναι δανεισμένη ἀπὸ τὴν παλαιολόγεια Μονὴ τῆς Χώρας.
Ὁ πλοῦτος καὶ ἡ ἀρχοντιὰ αὐτῆς τῆς πρώτης ἐκκλησίας τοῦ 19ου αἰώνα, ἡ ὁποία συνδέεται μὲ τὴν Ζωγράφειο Σχολή, ἐντυπωσιάζει τὸν σημερινὸ ἐπισκέπτη, ποὺ ἂν εἶναι τυχερὸς καὶ βρεθεῖ στὶς 21 Νοεμβρίου - ἡμέρα ποὺ γιορτάζει ἡ ἐκκλησία, καὶ ὁ ἀνθὸς τῆς πολιτικῆς κοινωνίας συγκεντρώνεται ἐκεῖ γιὰ νὰ παρακολουθήσῃ τὴν Πατριαρχικὴ λειτουργία μέσα στὸν ναό, μὲ τὰ θαυμάσια ξυλόγλυπτα, τὰ πορφυρᾶ βελοῦδα καὶ τὶς λαμπρῆς τέχνης ἀσημένιες καντῆλες, θὰ ἔχει ἴσως τὴν δυνατότητα νὰ ἀντιληφθῇ τί σημαίνει «Ἑλληνισμὸς τῆς Πόλης».
Ἰσμήνη Καπάνταη
Ἐκκλησίες στὴν Κωνσταντινούπολη
Νικόλαος Γκίνης – Κωνσταντῖνος Στράτος
Ἐκκλησίες στὴν Κωνσταντινούπολη
Νικόλαος Γκίνης – Κωνσταντῖνος Στράτος
Από την ιστοσελίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου