Αγία Σοφία : εκκλησία-τζαμί-μουσείο-τζαμί. Χρονολόγιο. Μέρος 3ο - Ayasofya : kilise-cami-müze-cami. Zaman çizelgesi. 3. bölüm - Hagia Sophia : church-mosque-museum-mosque. Timeline-Part 3

Ιστορία της Αγίας Σοφίας - Χρονολόγιο. Μέρος 3ο

1934-1935: Το τζαμί της Αγίας Σοφίας μετατράπηκε σε μουσείο

1935. Το Μουσείο της Αγίας Σοφίας άνοιξε στους επισκέπτες ως μουσείο την 1η Φεβρουαρίου 1935.

1935: Ανασκαφές μπροστά στο δυτικό μέτωπο της Αγίας Σοφίας. Ο Α.Μ. Σνάιντερ αποκάλυψε το μνημειώδες πρόπυλο του Θεοδοσίου ΙΙ και τα ερείπια του Ιουστινιάνειου αιθρίου

1936. Στην επίσημη ιστοσελίδα του Μουσείου της Αγίας Σοφίας

υπάρχει έγγραφο καταχώρισης στο κτηματολόγιο με ημερομηνία 19/11/1936,

όπου φαίνεται ότι στο τζαμί της Αγίας Σοφίας (Αγιασόφια-ι Κεμπίρ Τζαμί Σεριφί)

υπάρχουν ο Τάφος, το Ακαρέτ, το Μουβακκίτχανε και η Μαντράσα

με τις καταχωρίσεις : Ρυμοτομική θέση 57, Γεωτεμάχιο 57, Οικόπεδο 7.

Εκείνοι που απαιτούν να μετατραπεί το μουσείο σε τζαμί βασίζονται σε αυτό το έγγραφο.

1943: Μια μαρμάρινη πισίνα ανακαλύφθηκε στην αυλή μεταξύ του Βαπτιστηρίου και του νότιου διαδρόμου της Αγίας Σοφίας

1967. Ο Πάπας Παύλος 6ος, ο αρχηγός των Καθολικών Χριστιανών που επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη στις 5 Ιουλίου 1967, πήγε στην Αγία Σοφία και προσευχήθηκε.

Στη συνέχεια, μια μέρα αργότερα, τα στελέχη της Εθνικής Τουρκικής Ένωσης Φοιτητών προσευχήθηκαν επίσης στο Μουσείο της Αγίας Σοφίας ως απάντηση. Με την ευκαιρία αυτή, υπήρξαν οι πρώτες σοβαρές συζητήσεις σχετικά με το καθεστώς της Αγίας Σοφίας.

1980: Καθαρισμός του σκευοφυλακίου και περιορισμένες ανασκαφές στην περιοχή βόρεια της  βόρειας αντηρίδας  της Αγίας Σοφίας

1985. Η Αγία Σοφία στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESO

1991. Το περίπτερο του Hünkar άνοιξε για λατρεία  (βρίσκεται έξω από το κεντρικό κτίριο της Αγίας Σοφίας και χτίστηκε  κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Μαχμούτ Α`), το οποίο χτίστηκε για να ξεκουράζονται και να πλένονται πριν την προσευχή οι  σουλτάνοι. Ένας ιμάμης διορίστηκε εδώ τον Οκτώβριο του 2016. Στο περίπτερο Hünkar, γίνεται η προσευχή στα Μπαϊράμια και πέντε φορές την ημέρα  διαβάζεται το εζάνι.

1992-1999: Αποκατάσταση ψηφιδωτών θόλων (με την υποστήριξη της UNESCO)

1993 και μέχρι το τέλος της δεκαετίας  : απομάκρυνση του σύγχρονου κονιάματος από τη νοτιοδυτική γωνία και εν μέρει από την ανατολική πλευρά

1996. Ο θόλος και οι μιναρέδες της Αγίας Σοφίας, οι οποίοι προστέθηκαν στη λίστα World Monuments Watch το 1996, αποκαταστάθηκαν μεταξύ 1997-2002 με την υποστήριξη του Παγκόσμιου Ταμείου Μνημείων.

2000: Αποκατάσταση ψηφιδωτών θόλων (με την υποστήριξη του Ταμείου Παγκόσμιας Κληρονομιάς)

2005. Πριν από το διορισμό ενός ιμάμη στο περίπτερο του Hünkar, το 2005, ο Σύνδεσμος για την Υπηρεσία των Ιστορικών Ιδρυμάτων , των Ιστορικών Έργων και του Περιβάλλοντος υπέβαλε αγωγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας με αίτημα ακύρωσης της απόφασης του Συμβουλίου Υπουργών του 1934 και την αναστολή της εκτέλεσης. Το Συμβούλιο του Κράτους απέρριψε αυτό το αίτημα.

2005-2007: Αποκατάσταση των τάφων του σουλτάνου, συμπεριλαμβανομένου του Βαπτιστηρίου

2006. Άνοιξε μια αίθουσα προσευχής για χριστιανούς και μουσουλμάνους εργάτες μουσείων.

2014. Χρόνια μετά την τελευταία επίσκεψη του Πάπα το 1967, τον Νοέμβριο του 2014 ο Πάπας Φραγκίσκος επισκέφθηκε επίσης την Αγία Σοφία κατά το ταξίδι του στην Κωνσταντινούπολη και έλαβε πληροφορίες από τον διευθυντή του μουσείου σχετικά με τις εργασίες αποκατάστασης.

2017. Στις 13 Μαΐου 2017, μια ομάδα που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Νεολαίας Anadolu πραγματοποίησε πρωινές προσευχές μπροστά στην Αγία Σοφία.

2017. Στις 21 Ιουνίου 2017, η Προεδρία των Θρησκευτικών Υποθέσεων διοργάνωσε το πρόγραμμα Καντίρ Γκετζεσί στην Αγία Σοφία. Το πρόγραμμα μεταδόθηκε ζωντανά στο κρατικό κανάλι TRT.

2018. Το Κοράνι διαβάστηκε πριν από την ομιλία του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην τελετή έναρξης της Μπιενάλε Yeditepe που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Αγίας Σοφίας τον Μάρτιο του 2018.

2018. Ο Σύνδεσμος για την Υπηρεσία των Ιστορικών Ιδρυμάτων , των Ιστορικών Έργων και του Περιβάλλοντος ζήτησε εκ νέου το άνοιγμα της Αγίας Σοφίας για λατρεία.

Τον Οκτώβριο του 2018, το Συνταγματικό Δικαστήριο απέρριψε το αίτημα του συλλόγου.

2020. Την 567η επέτειο της κατάκτησης της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου 2020, διαβάστηκε η Σούρα της Κατάκτησης. Μετά από αυτές τις εξελίξεις, η διαδικασία να γίνει τζαμί η Αγία Σοφία ήρθε ξανά στην ημερήσια διάταξη. Πραγματοποιήθηκε ακρόαση στο Συμβούλιο της Επικρατείας  στις 2 Ιουλίου 2020, όταν ο Σύνδεσμος για την Υπηρεσία των Ιστορικών Ιδρυμάτων , των Ιστορικών Έργων και του Περιβάλλοντος  υπέβαλε αγωγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας με το αίτημα "ακύρωσης της απόφασης του Συμβουλίου Υπουργών να μετατραπεί  η Αγία Σοφία από τζαμί σε μουσείο ". Η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της 24ης Νοεμβρίου 1934 σχετικά με τη μετατροπή του τζαμιού σε μουσείο ακυρώθηκε με το σκεπτικό ότι «δεν είναι νομικά εφικτή η χρήση της Αγίας Σοφίας εκτός από τζαμί στην πράξη θεμελίωσης  και ότι  αυτή (η χρήση) δεν είναι νομικά δυνατή για οποιονδήποτε άλλο σκοπό. "

Μετά από αυτό, η Αγία Σοφία υπάχθηκε στην Προεδρία των Θρησκευτικών Υποθέσεων με την απόφαση της Προεδρίας αρ. 2729 και επέστρεψε ξανά στο καθεστώς του τζαμιού.

Πηγές : Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού - Τουρκικές ιστοσελίδες

Ayasofya tarihi-Zaman çizelgesi - 3. bölüm

1934-1935: Ayasofya Camii müzeye dönüştürüldü

1935. Ayasofya Müzesi, 1 Şubat 1935'te müze olarak ziyaretçilere açıldı.

1935: Ayasofya'nın batı cephesi önünde A.M. Schneider, Theodosius II'nin anıtsal propylonunu ve Justinian atriyum kalıntılarını ortaya çıkarıyor

1936. Ayasofya Müzesi'nin resmi internet sitesinde, "1936 tarihli tapu senedine göre, Ayasofya "57 pafta, 57 ada, 7. parselde Fatih Sultan Mehmed Vakfı adına Türbe, Akaret, Muvakkithane ve Medreseden oluşan Ayasofya-i Kebir Camii Şerifi" adına tapuludur" ifadesi yer alıyor.

Müzenin yeniden camiye dönüştürülmesini talep edenler, bu ifadeyi esas alıyor. 

1943: Vaftizhane ile Ayasofya'nın güney koridoru arasındaki avluda mermer bir yüzme havuzu keşfedildi

 1967. 5 Temmuz 1967'de İstanbul'u ziyaret eden Katolik Hristiyanların lideri Papa 6. Paul, Ayasofya'ya da giderek dua etti.

Bunun üzerine bir gün sonra, Milli Türk Talebe Birliği yöneticileri de tepki olarak Ayasofya Müzesi'nde namaz kıldı. Bu olay üzerine Ayasofya'nın statüsüyle ilgili ilk ciddi tartışmalar yaşandı.

1980'ler: Ayasofya'nın kuzey payandasının kuzeyinde bölgedeki kutsallığın ve sınırlı kazıların temizlenmesi

1985. UNESO Dünya Mirası listesinde

1991. Yaklaşık 25 yıl sonra, 1991'de, (1. Mahmut döneminde Ayasofya'nın ana binasının dışında, padişahların dinlenmesi, abdest alması için yapılmış olan) Hünkar Kasrı ibadete açıldı. Buraya Ekim 2016'da bir imam da atandı. Hünkar Kasrı'nda bayram namazı ve günde beş vakit namaz kılınıyor, ezan okunuyor.

1992-1999: Kubbe mozaiklerin restorasyonu (UNESCO'nun desteği ile)

1993 on yılın sonuna kadar: Güneybatı köşesinden ve kısmen doğu tarafından modern havanın uzaklaştırılması

1996. 1996'da Dünya Anıtları İzleme listesine alınan Ayasofya'nın kubbesi ve minareleri, Dünya Anıtları Fonu'nun da desteğiyle 1997-2002 arasında restore edildi.

2000: Kubbe mozaiklerin restorasyonu (Dünya Mirası Fonu'nun desteğiyle)

2005. Hünkar Kasrı'na imam atanmasının öncesinde, 2005'te, Sürekli Vakıflar Tarihi Eserler ve Çevreye Hizmet Derneği 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararının iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle Danıştay'da dava açtı. Danıştay bu istemi reddeti.

2005-2007: Vaftizhane de dahil olmak üzere padişah türbelerinin restorasyonu

2006'da Hristiyan ve Müslüman müze çalışanları için bir ibadet odası açıldı.

2014. 1967'deki son Papa ziyaretinden yıllar sonra, Kasım 2014'te Papa Francis, İstanbul ziyareti sırasında Ayasofya'yı da gezdi, müze müdüründen restorasyon çalışmalarıyla ilgili bilgi aldı.

2017. 13 Mayıs 2017'de, Anadolu Gençlik Derneği'nin organize ettiği bir grup, Ayasofya'nın önünde sabah namazı kıldı.

2017. 21 Haziran 2017'de de Diyanet İşleri Başkanlığı, Ayasofya'da Kadir Gecesi programı düzenledi. Program, devlet kanalı TRT'de canlı yayınlandı.

2018. Mart 2018'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Ayasofya Müzesi'nde düzenlenen Yeditepe Bienali'nin açılış töreninde yaptığı konuşma öncesinde de Kuran okundu.

2018. Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, Ayasofya'nın ibadete açılması için yeniden talepte bulundu.

Ekim 2018'de Anayasa Mahkemesi derneğin talebini reddetti.

2020. 29 Mayıs 2020 tarihinde İstanbul'un Fethinin 567. yıl dönümünde Fetih Suresi okundu. Bu gelişmelerin ardından Ayasofya'nın cami olma süreci tekrar gündeme geldi. Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği'nin "Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine yönelik Bakanlar Kurulu kararının iptali" istemiyle Danıştay'da dava açması üzerine 2 Temmuz 2020 tarihinde duruşma gerçekleştirildi ve 10 Temmuz 2020 tarihinde Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını "Ayasofya'nın vakıf senedindeki cami vasfı dışında kullanımının ve başka bir amaca özgülenmesinin hukuken mümkün olmadığını" belirterek iptal etti.

Bunun üzerine 2729 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Ayasofya, Diyanet İşleri Başkanlığı'na devredilerek tekrar cami statüsüne dönmüş oldu.

Kaynaklar : Yunan dünyasının kuruluşu , Türk siteleri

Hagia Sophia history timeline - Part 3

1934-1935: The Hagia Sophia mosque is transformed into a museum

1935. The Hagia Sophia Museum was opened to visitors on February 1, 1935.

1935: Excavations in front of the western side of Hagia Sophia by A.M. Schneider reveal the monumental propylon of Theodosius II and the remains of Justinian atrium

1936 : There is a registration document on the official website of the Hagia Sophia Museum

in the cadastre dated 19/11/1936,

where it appears that in the mosque of Hagia Sophia (Ayasofya-i Kempir Serifi Mosque)

there are the Tomb, the Akaret, the Mouvakkithane and the Madrasa

with the entries : Road site 57, lot 57, plot 7.

Those who demand that the museum be turned into a mosque are based on this document.

1943: A marble swimming pool was discovered in the courtyard between the Baptistery and the southern corridor of Hagia Sophia

 1967. Pope Paul 6, the leader of the Catholic Christians who visited Istanbul on July 5, 1967, went to Hagia Sophia and prayed.

Then, a day later, the executives of the National Turkish Students Association also prayed in the Hagia Sophia Museum in response. On this occasion, there were the first serious debates about the status of Hagia Sophia.

1980`s: Cleaning of Sacristy and limited excavations in the region north of the northern buttress of Hagia Sophia

1985. Hagia Sophia in UNESO World Heritage list

1991.Τhe Hünkar Pavilion was opened for worship in 1991 (outside the main building of Hagia Sophia during the reign of Mahmut 1), which was built for the sultans to rest and take ablution. An imam was also appointed here in October 2016. In the Hünkar Pavilion, the feast prayer and five times a day prayer are performed and the azan is read.

1992-1999: Restoration of dome mosaics (with the support of UNESCO)

1993 and until of the decade end : Removal of modern mortar from the southwest corner and partly from the east

1996. The dome and minarets of Hagia Sophia, which was added to the World Monuments Watch list in 1996, were restored between 1997-2002 with the support of the World Monuments Fund.

2000: Restoration of dome mosaics (with the support of the World Heritage Fund)

2005. The Continuous Foundations Historical Artifacts and the Environment Service Association filed a lawsuit at the Council of State with the request of annulment of the decision of the Council of Ministers of 1934 and the suspension of execution. The Council of State refused this request.

2005-2007: Restoration of sultan's tombs, including the Baptistery

In 2006 a prayer room was opened for Christian and Muslim museum workers.

2014. Years after the last Pope visit in 1967, in November 2014 Pope Francis also visited Hagia Sophia during his visit to Istanbul, and received information from the museum director about the restoration works.

2017. On 13 May 2017, a group organized by Anadolu Youth Association performed morning prayers in front of Hagia Sophia.

2017. On 21 June 2017, the Presidency of Religious Affairs organized the Kadir Night program in Hagia Sophia. The program was broadcast live on the state channel TRT.

2018. Finally, the Qur'an was read before the speech of President Recep Tayyip Erdoğan at the opening ceremony of the Yeditepe Biennial held in Hagia Sophia Museum in March 2018.

2018. The Association for the Service of the Historical Foundations and the Historical Artifacts and the Environment has re-requested for the opening of Hagia Sophia for worship.

In October 2018, the Constitutional Court rejected the association's request.

2020. On the 567th anniversary of the Conquest of Istanbul on 29 May 2020 the Surah of Conquest was read. After these developments, the process of becoming a mosque of Hagia Sophia came to the agenda again. A hearing was held on July 2, 2020, upon the request of the Association for the Service of Historical Monuments and the Environment, "The cancellation of the Council of Ministers' decision to turn Hagia Sophia from a mosque into a museum" and the 10th Department of the Council of State, on 10 July 2020, from the mosque of Hagia Sophia. On 24 November 1934, the Council of Ministers' decision regarding the conversion to a museum was canceled by stating that it is not legally possible to use Hagia Sophia except for the mosque attribute in the foundation deed and to be specific for another purpose.

Upon this, Hagia Sophia was transferred to the Presidency of Religious Affairs with the Presidency Decision No. 2729 and returned to the status of mosque again.

Sources : Foundation of the hellenic world , Turkish sites