Την 9ην Μαρτίου αίφνης διετάχθη ο Οικουμενικός Πατριάρχης διά φιρμανίου να στείλη εις την Πύλην μερικούς από τους εγκριτωτέρους αρχιερείς, χωρίς να δικαιολογηθή η διαταγή αύτη. Ο σκοπός της προσκλήσεως ήτο ύποπτος. Ήσαν ήδη γνωστά τα φιρμάνια του σουλτάνου, τα καλούντα τους μουσουλμάνους να οπλισθούν. Το ολιγώτερον που ήτο πιθανόν να συμβή, ήτο να κρατηθούν οι ζητούμενοι ως όμηροι. Και απεφασίσθη να μεταβούν εις την Πύλην ο Εφέσου Διονύσιος, ο Δέρκων Γρηγόριος, ο Νικομήδειας Αθανάσιος, ο Θεσσαλονίκης Ιωσήφ, ο Τυρνάβου Ιωαννίκιος, ο Αδριανουπόλεως Δωρόθεος και ο Αγχιάλου Ευγένιος. Οι επτά αρχιερείς παρουσιάσθησαν προ του Ρεήζ εφέντη - του Υπουργού των Εξωτερικών - και απεστάλησαν αμέσως εις ένα τουρκικό σπίτι, όπου η διαμονή των ήτο μεν άνετος, αλλά τους απηγορεύετο να δέχωνται και να βλέπουν άλλους εκτός των διάκων των.
Κατά την ιδίαν ημέραν πλήθος μουσουλμάνων, ανερχομένων περίπου εις δέκα χιλιάδας, έφθασε προ της κατοικίας του σεϊχουλισλάμ και εζήτει με αλαλαγμούς από τον ανώτατον πνευματικόν αρχηγόν των Μωαμεθανών την κήρυξιν του ιερού πολέμου κατά των χριστιανών και των αρχιερέων των. Εις του σεϊχουλισλάμ ευρίσκοντο κατ' εκείνην την ώραν ο υιός του Σταμπόλ εφέντης, ο αρχίατρος του σουλτάνου και μερικοί αξιωματούχοι της Πύλης. Έστειλαν και εκάλεσαν τον αρχιμανδρίτην του Πατριαρχείου Διονύσιον Πύρρον και τον ηρώτησαν αν ο Πατριάρχης ήτο φίλος του Υψηλάντη και αν είχεν ευνοήσει την έπανάστασιν. Ο αρχιμανδρίτης τους διεβεβαίωσε περί του εναντίου.
Μετ' ολίγον ο σεϊχουλισλάμ εκαλείτο εις τα ανάκτορα. Ο σουλτάνος του εζήτησεν αμέσως, άνευ περιστροφών, να εκδώση φέτφαν δια την κήρυξιν ιερού πολέμου . Εις την επανάσταση των Ελλήνων της Μολδοβλαχίας έπρεπε ν' απάντηση η Τουρκία δια σφαγών. Δεν εχρειάζετο παράδειγμα απλώς, αλλ' έπρεπε να δοθή πλήρης λύσις εις το ζήτημα. Το άπιστον γένος έπρεπε να εξολοθρευθή.
Ο σεϊχουλισλάμ, άνθρωπος με αγαθά αισθήματα, εζήτησεν ολίγον καιρόν δια να σκεφθή πριν εκδώση τον φετφάν. Έκρινεν ότι δεν ήτο δυνατόν ν' αποφασισθή εις μίαν στιγμήν η σφαγή εκατομμυρίων ανθρώπων.
Αλλ' ο σουλτάνος Μαχμούτ δεν είχε πλέον δισταγμούς. Επροχωρούσε εις την εκτέλεσιν του φοβερού αντεπαναστατικού προγράμματος με τον τρόπον που το είχαν εφαρμόσει και άλλοι σουλτάνοι προ αυτού. Με ενίσχυσιν μόνον της φρουράς της Κωνσταντινουπόλως δι' ισχυρότατων δυνάμεων, ωσάν η πρωτεύουσα του και τα ανάκτορα του ν' αποτελούσαν ολόκληρον το κινδυνεύον κράτος, και με σφαγάς. Αντί ν' απάντηση εις το κίνημα της Μολδοβλαχίας, το αποκάλυψαν ολόκληρον το επαναστατικόν δίκτυον των Ελλήνων, με κεραυνοβόλον στρατιωτικήν ενέργειαν εις όλην την Ελλάδα, να ενισχύσει όλας τάς φρουράς τών τουρκικών διοικήσεων της Στερεάς και της Πελοποννήσου, να συνθηκολόγηση όπως όπως με τον Αλή πασσάν, δεχόμενος προς το παρόν τον περιορισμόν του εις τα Ιωάννινα και αναβάλλων την τιμωρίαν του δι' ευθετωτέραν ώραν, ή να τον χρησιμοποίηση προς τρομοκράτησιν των γειτονικών του ελληνικών επαρχιών, ώστε κανείς να μη τολμήση να κινηθή, και να μείνη ελεύθερος ο καρφωμένος προ των Ιωαννίνων Χουρσίτ με τον πολυάριθμον στρατόν του δια ν' αντιμετωπίση την δι' όλων των σημείων προαγγελλομένην γενίκευσιν της επαναστάσεως, αντί τούτων συνεκεντρωσε στρατεύματα από την Ασίαν εις την Κωνσταντινούπολη, επολλαπλασίασε τας ε ντός της πόλεως φρουράς και ύπεδαύλιζε τον θρησκευτικόν φανατισμόν των Τούρκων της πρωτευούσης εναντίον των συμπολιτών των Ελλήνων, αποφασισμένος να ενεργήση την σφαγήν όλου του ελληνικού πληθυσμού της Κωνσταντινουπόλεως, ωσάν οι απειλούντες την αυτοκρατορίαν εχθροί να ήσαν οι α πόλεμοι και άοπλοι ραγιάδες της πρωτευούσης και αι οικογένειαί των. Αντί να συγκρότηση πολεμικόν συμβούλιον δια ν' αντιμετώπιση τήν κρίσιν και να εξασφάλιση δια στρατιωτικών μέτρων την γαλήνην χωρίς να διαταραχθεί η Ειρήνη, συνέτασσε διαρκώς φιρμάνια, άλλα άξια φανατικού ουλεμά, άλλα ελέγχοντα την κακοδιοίκησαν και την εξαχρείωσιν των υπαλλήλων, και αυτών ακόμη των κατωτέρων γραφέων, ωσάν να ευρίσκετο προ σκανδάλων και καταχρήσεων και να ήθελε ν' απαλλάξη τον κρατικόν οργανισμόν από τα κακά στοιχεία και να μη ευρίσκετο απέναντι ενός ολοκλήρου λαού της αυτοκρατορίας του έτοιμου προς επανάστασιν.
Είπομεν ότι ο Μαχμούτ ήτο ο ατυχέστερος των μέχρι της εποχής εκείνης σουλτάνων και δεν ήτο ο χειρότερος, αλλά δεν υπήρξεν άξιος των περιστάσεων. ’φησε να παρασυρθή από την οργήν του εναντίον της «επαναστατικής θρασυτητος». Δια μιας εξεμηδενίσθησαν όλα του τα αγαθά στοιχεία και αι προθέσεις του να συγχρονισθή ως ηγεμών με τον αιώνα του, και εξύπνησεν εις την ψυχήν του ο παλαιός Ασιάτης, ο βάρβαρος, ο φανατικός μουσουλμάνος, ο ανίκανος να σκεφθή τίποτε άλλο παρά μόνον ότι η ασφάλειά του και η επιβολή του εξαρτώνται από το μαχαίρι το πρωρισμένον διά τους λάρυγγας των απίστων. Εν τω μεταξύ οι μουσουλμάνοι της πρωτευούσης ωπλίζοντο, στρατεύματα από την Ασίαν απεβιβάζοντο ολοένα εις όλην την πόλιν και εις τα προάστια ετοποθετήθησαν φυλάκια, ωσάν να επρόκειτο να εισελάση απειλητικός εχθρικός στρατός. Το Φανάρι, όπου είχαν συγκεντρωθεί οι διαταχθέντες ν' αφήσουν τας εξοχικάς και παραθαλάσσιας των επαύλεις επιφανείς καί πλούσιοι Έλληνες, επολιορκείτο σχεδόν. Και μεταξύ των ενόπλων σωμάτων των κληθέντων να υπερασπίσουν τον σουλτανον και το Ισλάμ, ευρίσκοντο πρώτοι και καλύτεροι οι γενίτσαροι, κολακευμένοι τώρα από τον ίδιο ν τον σουλτανον, που εθεώρει προ ολίγου ακόμη χρόνου την διάλυσίν των ως την σημαντικωτέραν πράξιν της βασιλείας του, την οφειλομένην προς την Τουρκίαν δια την ανόρθωσίν της.
Διονυσίου Α. Κοκκίνου,Ἡ Ἑλληνική Ἐπανάστασις, Αθήνα, 1956, τομ. Α. σελ. 369-377
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου