Έγιναν, εν τούτοις, κατά τας πρώτας αυτάς ημέρ ας μερικαί φυγαδεύσεις Ελλήνων υποβοηθηθείσαι από Τούρκους. Υπήρξαν πράγματι Τούρκοι, εις την ψυχήν των οποίων υπερίσχυε του θρησκευτικού φανατισμού το ανθρώπινον αίσθημα. Ο Τεσερφρατσής εφέντης συνεβούλευσε κρυφά τον αρχιμανδρίτην του Οικουμενικού θρόνου Διονύσιον Πύρρον τον Θετταλόν ν' αναχώρηση από την Κωνσταντινούπολη και να ειδοποιήση και τους εδικούς του να τον μιμηθούν. Αλλ' εκείνος εσκέφθη ότι έπρεπε να παραμείνη προς το παρόν, δια να μη ενοχοποιηθούν τα πατριαρχεία. ’λλοι εβοήθησαν τον πρώην ηγεμόνα Αλέξανδρον Χαντζερήν να φύγη από το προάστιον Βαλτά Λιμάνι, προς την Οδησσόν με όλην του την οικογένειαν. Την 6ην Μαρτίου έφυγαν επίσης διά την Οδησσόν και ο έμπορος Γεώργιος Χριστόπουλος και άλλοι. Η αναχώρησις του Χαντζερή, γνωσθείσα εις την Πύλην, εξηρέθισε περισσότερον τα πνεύματα. Εξεδόθη τότε διάταγμα να μετοικίσουν αμέσως εντός του Φαναρίου όλαι αι κατοικούσαι εις τας επαύλεις των τας ευρισκομένας εις τα προάστια του Βοσπόρου ηγεμονικαί και αρχοντικαί ελληνικαί οικογένειαι. Οι Φαναριώται υπήκουσαν και ο Πατριάρχης Γρηγόριος, ελπίζων ότι με το πνεύμα της ευπειθείας και της υποταγή ς δύνανται ν' αποτραπούν τα παρασκευαζόμενα δεινά, κατόπιν συμβουλίου της Συνόδου περί του πρακτέου, απηύθυνεν αναφοράν προς την Πύλην, δια της οποίας όλοι οι Έλληνες πρόκριτοι έδιδαν εγγύησιν δι' αλλήλους δια την εις την Κωνσταντινούπολιν διαμονήν αύτων και παρείχαν την διαβεβαίωσιν ότι, εφ' όσον ηδύναντο, θα συνέπρατταν ως πιστοί υπήκοοι του σουλτάνου εις την αποκατάστασιν της τάξεως. Με αυτήν την αναφοράν εγέλασεν ο κεχαγιάς της Πύλης Ζανήπ εφέντης, προς τον ο ποίον ε πεδόθη. Εγνώριζε τας διαθέσεις της Πύλης και προ παντός του σουλτάνου και τα μέτρα που επρόκειτο να ληφθούν δια την ασφάλειαν του κράτους και της θρησκείας.
Την 8ην Μαρτίου ανεγνώσθη εις όλα τα τζαμιά της Κωνσταντινουπόλεως φιρμάνι, δια του οποίου εζ ητείτο από τους πιστούς να είναι έτοιμοι και άγρυπνοι να κτυπήσουν, όταν τους δοθη η εντολή, τους εντός του κράτους ευρισκομένους ε χθρούς. Ώ φειλαν να οπλισθούν όλοι, πωλούντες δια την προμή θειαν όπλων ακόμη και τα έπιπλά των και αυτά τα σκεπάσματα των κρεβατιών των. Ο αγών θα εκηρύσσετο εντός ολίγου δια να εξιλεωθή ο ω ργισμένος Προφήτης, δια να σωθή το κράτος. Έ πρεπε να εκτελεσθούν αυτήν την ημέραν κατά φοβερόν τρόπον αι εντολαί του Κορανίου κατά του εχθρού. Οι Τούρκοι ώφειλαν να ενθυμηθούν τας παλαιάς δόξας, όταν η ημισέληνος εθριάμβευε κατακτώσα τους λαούς της γης και να επανέλθουν, ανεξαρτήτως επαγγέλματος, εις την παλαιάν ζωήν του στρατοπέδου. Υπο χρεούτο κ άθε Τούρκος να προμηθευθή όχι μόνον καλά όπλα, αλλά και ένα άλ ογο και να ξαναγίνη πολεμιστής όπως οι έ νδοξοί του πρόγονοι, που εκέρδισαν την ευμένειαν του Προφήτου αποκεφαλίζοντες απίστους, χωρίς να γνωρίσουν άλλην ζωήν παρά την πολεμικήν, και οι οποίοι προσέφεραν εις τον Μωάμεθ Β' λάφυρον της ανδρείας των και των θυσιών των την Πόλιν, την ασφάλειαν της οποίας επιβουλεύοντο σήμερον οι γκιαούρηδες.
Ταυτοχρόνως ο σουλτάνος, με έμμονον την ιδέαν ότι δι' όλα αυτά έπταιαν οι διεφθαρμένοι, νωθροί και εγκαταλείποντες εαυτούς εις την ηδυπαθή ζωήν αξιωματούχοι Τούρκοι και ότι την ελληνικήν επανάστασιν επροκάλεσεν η κακοδιοίκησις, απηύθυνε δύο άλλα φιρμάνια, ένα προς τον κεχαγιάμπεην, σχετικόν προς το αναγνωσθέν εις τα τζαμιά, και ένα άλλο προς ολόκληρον το Οθωμανικόν έθνος. Μεταφέρομεν το δεύτερον, χαρακτηριστηκόν του τρόπου του σκέπτεσθαι και του κρίνειν του σουλτάνου Μαχμούτ Β' και της του ανικανότητος να εννοήση τα βαθύτατα αίτια της επαναστάσεως:
« Οι άπιστοι, μάρτυρες των ακολασιών των υ πουργών και των υπαλλήλων του κράτους μου και προβλέποντες ότι ούτοι δεν ήσαν ικανοί ν' αντισταθούν, ετόλμησαν να κινήσουν ένοπλον χείρα. Ηξεύρουν τοιούτο όλοι οι μεγιστάνες, οι υπουργοί και οι υπάλληλοι του κράτους μου και όμως ουδείς δεικνύει τον επιβαλλόμενον ζήλον. Οι γραφείς μεταβαίνουν εις την εργασίαν των μόλις την 3ην ώραν, αι υποθέσεις δεν διεξάγονται όπως πρέπει. Αλλά όλαι αι ωραι δεν είναι ώραι τρυφής.
Ιδού τα οικτρά αποτελέσματα της τοιαύτης ζωής. Εψυχράνθησαν οι μουσουλμάνοι. Αι ραδιουργίαι μεταξύ των υπαλλήλων δεν παύουν. Δια τούτο δεν θα συμβουλεύω εις το εξής, αλλά θα παραδίδω εις τας χείρας του δημίου τους διάγοντας παρόμοιον βίον, τους περιφρονούντας την θέλησίν μου να φέρωνται προς αλλήλους ως αδελφοί, τους τρέφοντας αμοιβαίον μίσος, τους μη εκτελούντας τα καθήκοντά των, τους μεταβαίνοντας αργά εις την εργασίαν των, τους κακολογούντας αλλήλους.
Ας ανοίξουν καλά τους οφθαλμούς των οι άνθρωποι αυτοί. Αι σημεριναί περιστάσεις δεν είναι όπως αι παρελθούσαι. Πρόκειται περί θρησκείας. Ο αυτοκρατορικός σκοπός μου είναι να κερδίσω τας καρδίας των αληθών πιστών και να ενισχύσω τον νόμον του Μωάμεθ. Είθε να αγρυπνήσετε όλοι. Αμήν! »
Εν τω μεταξύ είχε διακοινωθή εις το Οικουμενικόν πατριαρχείον η επιθυμία της Πύλης να εκδώση η Μεγάλη Εκκλησία αποφάσεις πατριαρχικαί, δια των οποίων να ενίσχυση κατά πρώτον το περί αμνηστίας φιρμάνι της Πύλης, δια του οποίου εκαλούντο οι χριστιανοί της αυτοκρατορίας να εμμείνουν εις την πίστιν των προς τον σουλτάνον και να επανέλθουν εις την ευθείαν οδόν οι αποπλανηθέντες από των επαναστατών με εμπιστοσύνην εις την μεγαλοψυχίαν του σουλτάνου. Έπειτα ο Πατριάρχης έπρεπε να λύση του προς την Φιλικήν Έταιρείαν όρκου τους μυηθέντας μέχρι τούδε, χαρακτηριζομένου τούτου ως πράξεως ασεβούς, και να καταρασθή και ν' αφορίση τον Αλέξανδρον Υψηλάντην και τον Μιχαήλ Σούτσον. Τα έγγραφα ταύτα έπρεπε να διατυπωθούν με ραγιαδικόν χαρακτήρα.
Η αξίωσις αυτή της Πύλης διεκοινώθη την 3ην Μαρτίου δια φιρμανίου αναγνωσθέντος εις το Οικουμενικόν πατριαρχείον από τον μέγαν διερμηνέα. Επηκολούθησαν συσκέψεις της συνόδου υπό την προεδρίαν του Πατριάρχου Γρηγορίου. Έξω του Πατριαρχείου ήρχισαν να περνούν υβρίζοντες και απειλούντες Τούρκοι εκ του λαού κατ' αρχάς, και έπειτα ένοπλοι φανατισθέντες από τους ουλεμάδες και παρορμώμενοι πλέον εναντίον των χριστιανών από το σουλτανικόν φιρμάνι. Οι συνοδικοί εν τω μεταξύ επροσπαθούσαν να ευρούν δικαιολογίαν προς αποφυγήν της εκτελέσεως των ζητηθέντων, και αφού κατέληξαν εις το συμπέρασμα ότι τοιούτο ήτο αδύνατον, ησχολήθησαν με την ηπιωτέραν διατύπωσιν των εγγράφων, δια των οποίων θ' απεδοκιμάζετο η επανάστασις. Η έκδοσις των κατά του Υψηλάντη και του Σούτσου επιτιμίων ανεβλήθη με την ελπίδα ίσως μεταβολής των σκέψεων του σουλτάνου.
Διονυσίου Α. Κοκκίνου,Ἡ Ἑλληνική Ἐπανάστασις, Αθήνα, 1956, τομ. Α. σελ. 369-377
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου